Xi ve Biden, İkili İlişkiler ve Önemli Küresel Meseleler Hakkında Samimi ve Derinlemesine Görüş Alışverişinde Bulundu

Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, ABD Lideri Joe Biden ile Endonezya’nın Bali Adası’nda biraraya geldi, 14 Kasım 2022. (Fotoğraf: Yan Yan/Xinhua)

BALİ, 14 Kasım (Xinhua) — Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve ABD’li mevkidaşı Joe Biden, Endonezya’nın Bali Adası’nda, Çin-ABD bağlantılarında stratejik kıymete sahip mevzular ile esas global ve bölgesel problemler hakkında Pazartesi günü samimi ve derinlemesine görüş alışverişinde bulundu.

Cumhurbaşkanı Xi, Çin-ABD ilgilerinin mevcut durumunun, iki ülke ve halkının temel çıkarları ile memleketler arası toplumun beklentilerine uymadığına işaret etti.

Xi, Çin ve ABD’nin, tarih, dünya ve beşerler için sorumluluk hissine sahip olması, yeni devirde birbirleri ile yeterli geçinmenin gerçek yolunu keşfetmesi, ikili münasebetleri hakikat yola sokması, ayrıyeten hem iki ülkenin hem de bütün dünyanın faydasına olacak formda bağları sağlıklı ve istikrarlı büyüme yoluna geri döndürmesi gerektiğini söyledi.

Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) 20. Ulusal Kongresi ve kıymetli sonuçlarına değinen Xi, ÇKP ve Çin hükümetinin açık ve şeffaf olan iç ve dış siyasetlerinin açıkça belirtildiğini ve stratejik gayesinin şeffaflık, süreklilik ve istikrar sergileyen bir yapıda olduğunu belirtti.

Xi, ülkedeki uğraşları insanların daha âlâ bir ömür için hasretlerini karşılama amacına dayandırarak, ıslahat ve dışa açılma siyasetini değişmez formda izleyerek ve açık global iktisadın inşasını teşvik ederek, Çin halkının tekrar canlanma sürecinin tüm cephelerde çağdaşlaşma yolunda ilerlediğini belirtti.

Çin’in barışa dayalı bağımsız bir dış politikası izleme konusunda kararlı olduğunu belirten Xi, ülkesinin konum ve tavrını her zaman meselelerin esasına göre kararlaştırdığını ve anlaşmazlıkların diyalog ve istişare yoluyla barışçıl şekilde çözülmesini savunduğunu söyledi.

Çin’in, global iştirakleri derinleştirme ve genişletmeye, özünde Birleşmiş Milletler bulunan memleketler arası sistemi ve memleketler arası hukuk tarafından desteklenen milletlerarası tertibi muhafazaya ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir topluluk inşa etmeye kararlı olduğunu vurgulayan Xi, ülkesinin barışçıl, açık ve kazan kazan anlayışına dayalı kalkınmaya bağlı kalacağını, global kalkınmaya katılıp katkıda bulunacağını ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerle ortak kalkınmayı sürdüreceğini söz etti.

Dünyanın tarihte değerli bir dönüm noktasında olduğuna işaret eden Xi, ülkelerin hem eşi görülmemiş zahmetlerle başa çıkmaları hem de eşi görülmemiş fırsatları yakalamaları gerektiğini belirterek, bunun, iki tarafın Çin-ABD münasebetlerini gözden geçirip değerlendirmeleri gereken derin bir bahis olduğunu söyledi.

Çin-ABD ilgilerinin, bir tarafın başkasına üstün geldiği yahut başarılı olduğu, bir taraf kazanırken öteki tarafın kaybettiği bir oyun olmaması gerektiğini belirten Xi, “Çin ve ABD’nin başarıları birbirleri için meydan okuma değil fırsat olmalı. Dünya, iki ülkenin kendilerini geliştirip birlikte refaha kavuşmaları için yeterince büyük” dedi.

İki tarafın birbirlerinin iç ve dış siyasetleri ile stratejik gayeleri konusunda gerçek bir algı oluşturmaları gerektiğini belirten Xi, Çin-ABD etkileşimlerinin cepheleşme yahut bir tarafın kazanıp öteki tarafın kaybettiği formunda değil, diyalog ve kazan kazan anlayışına dayalı işbirliğiyle tanımlanması gerektiğini vurguladı.

Biden’ın “beş-hayır” açıklamasını çok ciddiye aldığını söyleyen Xi, ülkesinin mevcut uluslararası düzeni değiştirmeyi ya da ABD’nin iç işlerine karışmayı düşünmediğini ve ABD’ye meydan okumaya ya da yerinden etmeye niyeti olmadığını tabir etti. Xi, Çin-ABD bağlarının istikamet yahut sürat kaybetmeden, daha az karşı karşıya gelerek yanlışsız yolda ilerlemesini sağlamak için iki tarafın birbirine hürmet göstermesi, barış içinde birlikte yaşaması, kazan kazan anlayışına dayalı işbirliğini sürdürmesi gerektiğine dikkati çekti.

Uluslararası bağlantıların temel normları ile Çin ile ABD ortasındaki üç ortak bildiriyi uygulamanın, iki tarafın farklılık ve uyuşmazlıkları yönetmesi, ayrıyeten cepheleşme ve çatışmayı önlemesinde hayati değer taşıdığını belirten Xi, bunun Çin-ABD münasebetleri için hakikaten de en kıymetli bir müdafaa ve güvenlik ağı olduğunu söyledi.

Taiwan sıkıntısının kökeni ve Çin’in ilkeli duruşu hakkında net konuşan Xi, Taiwan meselesinin Çin’in temel çıkarlarının tam merkezinde yer aldığını, Çin-ABD münasebetlerinin siyasi temelinin kökenini oluşturduğunu ve Çin-ABD münasebetlerinde aşılmaması gereken birinci kırmızı çizgi olduğunu vurguladı.

Taiwan sıkıntısının tahlilinin Çin ve Çin’in içişleriyle ilgili bir mesele olduğunu söyleyen Xi, Çin halkı ve ulusunun ortak arzusunun, ulusal yeniden birleşmeyi gerçekleştirip toprak bütünlüğünü korumak olduğunu belirtti.

Taiwan’ı Çin’den ayırmak isteyen herkesin Çin ulusunun temel çıkarlarını ihlal edeceğini söyleyen Xi, Çin halkının buna kesinlikle izin vermeyeceği konusunda uyardı.

Çin’in Taiwan Boğazı’nda barış ve istikrarı görmeyi umduğunu ve baştan beri buna bağlı olduğunu, ancak Boğaz’ın iki yakasındaki barış ve istikrar ile “Taiwan’ın bağımsızlığının” su ve ateş kadar uzlaştırılamaz olduğunu belirten Xi, ABD tarafının kelamlarıyla aksiyonlarının birbirini tutacağına ve tek Çin prensibi ve üç ortak bildiriye bağlı kalacağına yönelik umudunu lisana getirdi. ABD Lideri Biden’ın birçok kez ülkesinin “Taiwan’ın bağımsızlığını” desteklemediğini ve Taiwan’ı Çin ile rekabette avantaj sağlamak veya Çin’i denetim altına almak için bir araç olarak kullanma niyetinde olmadığını söylediğini hatırlatan Xi, Çin’in ABD tarafının bu güvenceye göre hareket etmesini umduğunu ifade etti.

Biden ise Xi’yi yıllardır tanıdığını ve sistemli irtibatı sürdürdüğünü, lakin bugünkü yüz yüze görüşmenin yerini hiçbir şeyin alamayacağını kaydetti.

Xi’yi ÇKP Merkez Komitesi Genel Sekreteri olarak seçildiği için tebrik eden Biden, iki büyük ülke olarak ABD ve Çin’in yapan bir alakayı sürdürme sorumluluğuna sahip olduğunu belirtti.

Biden, ABD tarafının, iki tarafın farklı görüşte olduğu bahislerde samimi görüşmeler yapmasına imkan sağlama ve gerekli işbirliğini güçlendirme, ayrıyeten iki ülke ve halkının yanı sıra tüm dünya için hayati derecede kıymetli olan iklim değişikliği, besin güvenliği ve öteki kıymetli global meselelerin tahlilinde kilit rol oynama çerçevesince, iki başkan ortasında ve hükümetin her düzeyindeki irtibat kanallarını açık tutmaya kararlı olduğunu belirtti.

İstikrarlı ve müreffeh bir Çin’in ABD ve dünya için iyi olduğunu yineleyen Biden, ABD’nin Çin’in sistemine saygı duyduğunu ve bunu değiştirmeye çalışmadığını söyledi.

ABD’nin yeni bir Soğuk Savaş peşinde olmadığını, Çin’e karşı ittifakları yeniden canlandırmaya çalışmadığını, “Taiwan’ın bağımsızlığını” desteklemediğini, “iki Çin” veya “bir Çin, bir Taiwan” görüşünü desteklemediğini ve Çin ile bir çatışma yaşamaya niyeti olmadığını belirten Biden, ABD tarafının Çin’le bağlarını koparma, Çin’in ekonomik gelişimini durdurmak ya da Çin’i kontrol altına almak gibi bir niyetinin olmadığını vurguladı.

ABD-Çin ilişkisinin gelişiminin dünyanın geleceği açısından son derece önemli olduğunu belirten Biden, ABD ve Çin’in, dünyaya farklılıklarını yönetebileceklerini göstermek ve yanlış anlamaları, yanlış algıları yahut şiddetli rekabeti cepheleşmeye yahut çatışmaya dönüştürmekten kaçınmak ve önlemek için ortak bir sorumluluğa sahip olduğunu söyledi.

ABD tarafının, ABD-Çin alakalarına istikamet veren unsurların düzenlenmesi gerektiği görüşünü paylaştığını belirten Biden, iki tarafın halihazırda mevcut olan ortak anlayış temelinde görüşmelere devam edebileceklerini ve mümkün olan en kısa müddette varılacak bir mutabakat için uğraş göstereceklerini bildirdi.

ABD hükümetinin tek Çin’in ilkesine bağlı olduğuna işaret eden Biden, Taiwan meselesini Çin’i denetim altına almak için bir araç olarak kullanmayacaklarını ve Taiwan Boğazı’nda barış ve istikrar görmeyi umduklarını kelamlarına ekledi.